Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Sık Sorulan Sorular

1) EYT kapsamında kimler, nasıl emekli olabilecek?

EYT düzenlemesinden uzun vade (malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları) ilk sigortalılık başlangıcı 08.09.1999 ve öncesi olan SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Banka-Sigorta Sandığı sigortalıları yararlanabilecektir.

7438 sayılı Kanunla yapılan düzenleme uyarınca SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Banka-Sigorta Sandığı sigortalıları aşağıda belirtilen sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını doldurmak suretiyle yaş şartı aranmadan emekli olabileceklerdir.

EYT’ye Göre Bağ-Kur (4/B) ve Emekli Sandığı Emeklilik Şartları

EYT’ye Göre SSK (4/a) Emeklilik Şartları ERKEKLER

EYT’ye Göre SSK (4/a) Emeklilik Şartları KADINLAR

2) EYT kapsamında emeklilik için başvurular nasıl yapılacaktır?

EYT kapsamında emekliliğin, mevcut normal emeklilik başvurusundan bir farkı bulunmamaktadır.

SSK kapsamında olup, bir işyerinde çalışmakta olanlar EYT düzenlemesi yürürlüğe girdikten sonra, öncelikle sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartını yerine getirdikleri ve emeklilik hakkını kazandıklarına dair SGK’dan alacakları yazıyı, emekli olmak istediklerine dair bir dilekçe ekinde işverenlerine vermek ve işverenlerince de “8-Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” koduyla işten ayrılışları yapıldıktan sonra “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesi” isimli formu doldurup, ilgili SGK müdürlüğüne elden vermek veya posta yoluyla göndermek ya da e-Devlet sistemi üzerinden başvurularını yapabileceklerdir. Aktif olarak çalışmayanlar ise sadece bu formu doldurmak suretiyle başvurularını yapabileceklerdir.

3) EYT’liler ilk emekli maaşlarını ne zaman alacaklar?

Emeklilik şartlarını yerine getirmiş olan EYT’lilere, SGK’ya yapacakları emeklilik başvuru tarihini takip eden  ay başından geçerli olmak üzere emekli aylıkları bağlanacaktır.

Örneğin: Emeklilik için Mart/2023 ayı içinde başvuru yapanların emekli aylıkları 1 Nisan 2023 tarihinden geçerli olmak üzere bağlanacaktır.

Başvuru sayısının fazla olmasına bağlı olarak SGK’nın emekli aylığı bağlama işlemlerinde gecikme olsa dahi başvuru tarihini takip eden ay başından itibaren hesaplanacak olan birikmiş emekli aylıkları toplu olarak ödenecektir.

Bununla birlikte, aylık bağlama süresi uzayacak olan kişilerin istemeleri durumunda SGK’dan emekli aylığı avansı (emekli aylığı bağlama işlemlerinin 90 gün içinde sonuçlanmaması halinde, aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları halinde, ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere her üç ay için net asgari ücretin 3 katı tutarında avans ödenmekte, verilen avanslar birikmiş aylıklardan mahsup edilmektedir.) alabileceklerdir.

4) EYT’den yararlanıp emekli olacaklar ile normal şartlarla emekli olanlar arasında maaş hesaplamasında bir fark olacak mıdır?

EYT kapsamında emekli olanların yaş şartı kaldırılmasına bağlı olarak erken emekli olmalarından dolayı emekli aylıklarında herhangi bir indirim  yapılması söz konusu olmayacaktır.

Dolayısıyla, EYT’den yararlanıp emekli olacaklar ile normal şartlarla emekli olanlar arasında maaş hesaplaması bakımından bir farklılık olmayacak, EYT’lilerin emekli aylıkları da mevcut kurallara göre hesaplanacaktır. 

5) EYT’liler askerlik, doğum borçlanması yapabilecek mi?

Borçlanma ile ilgili olarak EYT’liler için lehe veya aleyhe farklı bir düzenleme yapılmamıştır.

Dolayısıyla, EYT kapsamında olanlar askerlik, doğum, kısmi süreli çalışma, avukatlık stajı, yurtdışı çalışması gibi sürelerini istemeleri halinde borçlanabileceklerdir. Borçlanma karşılığı ödenecek olan primler, SGK’ya borçlanma başvurusu yaptıkları tarihte geçerli olan sigorta primine esas kazanç alt ve üst sınırları dikkate alınarak güncel tutardan hesaplanacaktır. 

6) EYT den faydalananlara Kıdem Tazminatı ödenecek mi ve ne zaman ödenecek?

Kıdem tazminatına hak kazanma, hesaplama yöntemi ve ödenmesi bakımından, EYT’liler için farklı bir düzeleme yapılmamıştır.

Emekli aylığına hak kazanmak, kıdem tazminatına hak kazandıran haller arasında yer aldığından halen çalışmakta olduğu işyerinde bir yıldan fazla kıdemi olup emekli olmak isteyen EYT’liler SGK’ya başvurarak emekliliğe hak kazandığına dair yazı alıp, çalıştıkları işyerine ibraz etmeleri halinde; bu işyerindeki çalışma sürelerine ilişkin kıdem tazminatlarını alabileceklerdir.

Kural olarak, kıdem tazminatı alacağının, emeklilik nedeniyle işten çıkış işlemi yapıldıktan sonra işverence ödenmesi gerekmektedir. Ancak, işçi ve işverenin anlaşması şartıyla kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi veya emekli olunduktan sonra aynı işyerinde çalışma devam edilecekse yine işçi ve işverenin anlaşması şartıyla emeklilik sonrası döneme ötelenmesi de mümkündür.

7) EYT kapsamında emekli olacak personel ile ilgili işverenin hangi ödeme yükümlülükleri olacak?

EYT kapsamında emekli olacak personele çalıştığı süreye ilişkin kıdem tazminatının ve varsa  hak edilip de kullanmadıkları izin sürelerine ilişkin izin ücretlerinin işverenleri tarafından ödenmesi gerekmektedir. Emeklilik nedeniyle işçinin kendi isteği ile işten ayrılması söz konusu olacağından, ihbar süresi ve ihbar tazminatı ödemesi söz konusu olmayacaktır.

8) EYT ile emekli olanlar emekli olunduktan sonra aynı veya farklı işyerinde çalışmaya devam edebilir mi?

EYT kapsamında emekli olanlar, işverenin de kabul etmesi durumunda aynı veya farklı bir işyerinde Sosyal Güvenlik Destek Primli (SGDP) olarak çalışmasına devam edebilecektir. Bu durumda, ilgili kişi hem işyerindeki çalışmasının karşılığı ücretini, hem de SGK’dan emekli aylığını kesinti olmadan alabilecektir.

9) 08.09.1999 öncesi aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılık başlangıcı olanlar EYT’li olabilir mi?

Aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıklarında emeklilik (malullük-yaşlılık-ölüm) primi ödenmediğinden, bu tür sigortalılık başlangıçları emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınmamaktadır.

Dolayısıyla, 08.09.1999 ve öncesi bir tarihte aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıktan kaynaklanan sigortalılık başlangıcı olanlar bu sigortalılık başlangıçlarına istinaden EYT kapsamında emekli olamayacaklardır.

10) Emekli olup çalışmaya devam edenlerin emekli aylığında herhangi bir kesinti yapılacak mıdır?

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) uygulaması, bir kişinin emekli aylığı kesilmeden bir işyerinde çalışmaya devam etmesini sağlayan bir uygulamadır.

Dolayısıyla, emekli olup aynı ve farklı bir işyerinde Sosyal Güvenlik Destek Primi (emeklilik aylığı bağlanan çalışanların bir işyerinde çalışmaya devam etmeleri durumunda bu işyerindeki ücretleri üzerinden alınan primdir) kapsamında çalışmaları durumunda emekli aylıklarında herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.

11) Emekli maaşı nasıl hesaplanıyor? Emekli aylıklarındaki artışlar nasıl belirlenmektedir?

SSK (4/a) kapsamında olanların emekli aylığı hesaplanırken 2000 öncesi dönem için ayrı, 2000-2008/Ekim arası dönem için ayrı, 2008/Ekim sonrası dönem için ayrı olmak üzere kısmi aylık hesaplanmakta, daha sonra da bu kısmi aylıklar toplanarak kişinin alacağı emekli aylığı bulunmaktadır.

• 2000 yılı öncesi dönem
  Bir kişinin 2000 yılı öncesinde çalışmasının olması durumunda aylık hesaplaması aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır.
  
  Aylık= Gösterge Rakamı x Katsayı (31.12.1999 tarihinde geçerli olan Memur Maaş Katsayısı 12000) x Aylık Bağlama Oranı
  Bu dönemde uygulanan sistem kısaca gösterge esasına dayandığından ve aylık bağlama oranı yüksek olduğundan en yüksek aylık kazancı sağlayan dönemdir. Çalışanların bu dönemdeki prim ödeme gün sayıları ne kadar yüksek ise bağlanan aylık da o kadar fazla olmaktadır.
• Ocak 2000 ile Ekim 2008 arası dönem
  Bir kişinin Ocak 2000 ile Ekim 2008 arasında çalışmasının olması durumunda aylık hesaplaması aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır
  
  Aylık= Güncelleme Katsayısı x Aylık Bağlama Oranı
  SSK kapsamında çalışanlar açısından bu dönem 2000 öncesi dönemden dezavantajlı, 2008 sonrası döneminden ise avantajlıdır. Bu emekli aylığının hesaplanmasında gösterge rakamı sistemi yerine TÜFE’deki artış ve yıllık gelişme hızı oranlarının birlikte dikkate alındığı güncelleme katsayısı sistemi uygulanmaktadır.
  
  Bu dönemin Aylık Bağlama Oranı 2000 öncesi döneme göre düşük olduğundan, bağlanacak maaşlarda o nispette daha az tahakkuk etmektedir.
• Ekim 2008 sonrası dönem
  Bir kişinin Ekim 2008 sonrası dönemde çalışmasının olması durumunda aylık hesaplaması aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır.
  Aylık= (Ortalama Aylık Kazanç X Aylık Bağlama Oranı)
  Bu formülde yer alan “Ortalama aylık kazancın” hesabında güncelleme katsayısı kullanılmakta ve güncelleme kat sayısı hesabı için de bir önceki yılın büyüme hızının %30’u ve TÜFE oranı esas alınmaktadır.

1 Ekim 2008 sonrası dönemde hem aylık bağlama oranının düşük olması, hem de bu dönemde hesaplanacak aylığa esas formüldeki güncelleme katsayısı hesaplanırken GSYİH gelişme hızının yüzde 30’unun dikkate alınması nedeniyle, 2000 öncesi ve 2000-2008 arası dönemlere nazaran bu dönem için hesaplan aylık daha düşük olmaktadır.

Dolayısıyla, bir kişinin Ekim/2008 sonrası dönemi çalışması arttıkça (sigorta primleri de alt sınır veya alt sınıra yakın bir seviyeden ödeniyorsa)  bağlanacak olan emekli aylığı her yıl nisbi olarak düşmektedir. Ancak, kişinin sigorta primleri üst sınır veya üst sınıra yakın bir seviyeden ödeniyorsa çalışma süresi arttıkça bağlanacak emekli aylığı yükselmektedir.

SSK kapsamındaki kişilerin emekli aylıkları ise, her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki altı aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları (TÜFE) genel indeksindeki değişim oranı kadar artırılmaktadır. Ancak, zaman zaman yasal düzenleme yapılarak emekli aylığı artışları emeklilerin lehine olacak şekilde daha yüksek belirlenebilmektedir. 

12) EYT’den emekli olunması durumunda Bireysel Emeklilik sisteminden de emekli olunabilecek midir?

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES/OKS) kamu sosyal güvenlik sisteminin (SGK) tamamlayıcısı niteliğinde olmakla birlikte, her iki sistemin tabi olduğu mevzuat, sağlandığı haklar ve bu haklardan yararlanma şartları farklıdır.

Dolayısıyla, EYT kapsamında emekli olunması BES’ten de emekli olunacağı anlamına gelmemektedir.

Bireysel Emekliliğe hak kazanabilmesi için ilgili kişin bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak koşuluyla 56 yaşını tamamlaması gerecektir.

13) EYT den faydalandığım noktada edindiğim birikimi ve emekli maaşımın bir kısmını mevcut bireysel emeklilik sözleşmem de ya da yeni açacağım bireysel emeklilik sözleşmesinde değerlendirebilir miyim?

Kamu emeklilik sistemi (SGK), kişinin yaşlılık dönemindeki temel ihtiyaçlarını karşılamayı hedeflemekte, ancak mevcut koşullarda birçok kişinin belirli düzeyde hayat standardını korumak için yeterli olmayabilmektedir.

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ise, bu noktada kamunun sağladığı gelire ek olarak emeklilik hak edişinize göre  tercihiniz doğrultusunda yapılan Emeklilik Gelir Planları ile sizlere ek bir gelir yaratarak emeklilik döneminde hayat standartlarınızı devam ettirmeye yardımcı olmaktadır. Biriktirme döneminde ise, sağladığı %30 devlet katkısı,  Finansal Danışmanlık hizmeti ve fon çeşitliliğinin katkıları ile birikimlerinize kattığı değer, yatırım getirisi üzerinden sağlanan avantajlı stopaj teşvikleri sayesinde önemli bir tasarruf ve yatırım aracı olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca emeklilik döneminde 

Dolayısıyla, EYT’den faydalanacak olup halen çalışmaya devam etmeyi düşünüyorsanız, sizlere önerimiz çalışma hayatınız sona erene kadar Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki tasarruflarınızı arttırmaya devam etmeniz. Bunun için de şu anda Bireysel Emeklilik sözleşmeniz varsa, bu sözleşme için katkı paylarınızı artırabilir, kıdem tazminatınızın bir kısmını veya tamamını ara fon olarak emeklilik sisteminde değerlendirebilirsiniz.